کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور (Contactor) کلید مغناطیسی است که جزو مهمترین مدارهای فرمان الکتریکی به شمار می آید، از کنتاکتورها در ماشین های صنعتی به منظور راه اندازی و کنترل استفاده می شود.

کنتاکتور سکسیونر ساده قابل قطع زیر بار است که تیغه متحرک آن تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی در موقعیت وصل بوده و با کنتاکت ثابت در تماس است. جریان به طور دائم در سیم پیچ تولیدکننده نیروی مغناطیسی برقرار بوده، تیغه محرک کنتاکتور را با فشار مناسب در حالت وصل و تماس با کنتاکت ثابت حفظ می‌کند. در صورت کاهش ولتاژ و یا قطع جریان در بوبین، نیرو تقلیل یافته، کنتاکت متحرک به طور اتوماتیک در موقعیت قطع قرار گرفته، جریان را قطع می‌سازد.

بدین ترتیب تیغه‌های نگهدارنده کنتاکت‌ها که در مسیر جریان بار موتور قرار گرفته‌اند تنها تحت تأثیر نیروی مغناطیسی به کنتاکت‌های ثابت وصل بوده، نیروی الکترومغناطیسی را به طور دائم بر تیغه‌ها و کنتاکت‌های متحرک وارد می‌کند. در صورت قطع جریان ناشی از فقدان ولتاژ، تیغه‌ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت‌های یک کنتاکتور با مداری کنترل می‌شود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. کنتاکتورها انواع مختلفی با توانایی‌ها و ویژگی های مختلفی دارند. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود.

 

یک کنتاکتور با مداری کنترل می‌شود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. کنتاکتورها انواع مختلفی با توانایی‌ها و ویژگیهای مختلفی دارند. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود.

کنتاکتورها در گستره و اندازه های مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژ ۲۴V DC که به سادگی در یک دست جا می گیرند و توانایی قطع تنها ۱ آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) ۱ متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چند هزار آمپر.

کنتاکتورها برای کنترل بارهای مختلف الکتریکی اعم از الکتروموتورها، بانکهای خازنی، مدارات روشنایی، گرمکن های الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده می شوند.

 

اجزاء کنتاکتور

یک کنتاکتور دارای سه بخش است:

• کنتاکت‌ها؛ بخش انتقال دهنده جریان در کنتاکتور هستند، که شامل کنتاکت‌های قدرت، کنتاکت‌های کمکی و فنرهای کنتاکت است.
• کویل؛ که نیروی محرکه‌ای را برای بستن کنتاکت‌ها ایجاد می‌کند.
• محفظه؛ یک فریمی است که در آن کنتاکت‌ها و کویل قرار گرفته‌اند.

جنس محفظه معمولاً از مواد عایق مانند: باکالیت، پلی کاپرولاکتام یا (Nylon 6)، پلیمرهای گرماسخت یا ترموست ساخته شده‌اند که برای محافظت و عایق بندی کنتاکت‌ها و ایجاد حفاظت در هنگام لمس کردن کاربر طراحی شده‌اند.

 

تفاوت کنتاکتور با کلید های معمولی

کنتاکتور در واقع نوعی کلید مغناطیسی است که توسط استپ و استارت خاموش و روشن می شود در کلیدهای معمولی چنانچه در هنگام استفاده از دستگاهی جریان برق قطع شود پس از وصل جریان دستگاه روشن می شود و نیازی به روشن کردن مجدد نیست اما در کنتاکتورها چنانچه با قطعی برق مواجه شویم پس از وصل جریان برق جهت روشن کردن دستگاه از استارت استفاده می کنیم کنتاکتورها جهت اتوماتیک کردن دستگاههایی چون پمپهای آتش نشانی استفاده می شوند.

 

مزایای کنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی:

1- عمر مکانیکی کنتاکتور نسبت به سایر کلیدها بیشتر است.

2- حفاظت دستگاه‌ها توسط کنتاکتور مناسب‌تر و مطمئن‌تر است.

3- امکان ایجاد مدار فرمان اتوماتیک توسط کنتاکتورها مقدور است.

4- کنترل و فرمان از راه دور ماشین به وسیله کنتاکتور اقتصادی‌تر و ایمنی‌تر است.

5- توسط کنتاکتور امکان قطع و وصل مصرف کننده از چندین محل امکان پذیر است.

6- با طراحی مدار مناسب می‌توان سرعت قطع و وصل مدار را توسط کنتاکتور بالا برد.

7- هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده نیز قطع می‌شود و برای راه اندازی دوباره به استارت نیاز دارد؛ در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلوگیری می‌شود.